Nawet 1/3 zabiegów zapłodnienia pozaustrojowego nie kończy się ciążą z powodu m.in. zaburzeń lub zatrzymania rozwoju zarodków. Tak wynika z danych Kliniki INVICTA, do której trafiają pacjenci doświadczający niepowodzeń leczenia w przeszłości. O ile w przypadku naturalnych starań o dziecko, trudno jest zazwyczaj zdiagnozować sytuację, gdy za brak ciąży odpowiadają nieprawidłowości rozwoju zarodków, o tyle w procesie zapłodnienia in vitro zdobyć można wiele cennych informacji. Na ich podstawie lekarze mogą zaplanować dalsze, skuteczniejsze postępowanie.
Chcemy być z Tobą w kontakcie, zapisz się do newslettera, aby otrzymywać wartościowe informacje.
Przygotujemy dla Ciebie coś ciekawego i możesz być pewna, że nie zasypiemy Cię mailami.
Zarodki w laboratorium embriologicznym
W naturalnej ciąży rozwój zarodka monitorować można na podstawie wzrostu poziomu gonadotropiny kosmówkowej oraz dzięki ocenie ultrasonograficznej. W procesie in vitro embriolodzy mają pewną przewagę, bo obserwują i analizują wszystkie podziały i etapy od momentu zapłodnienia.
– Aby środowisko było możliwie zbliżone do tego w macicy, zarodki umieszczone są w inkubatorach, gdzie w odpowiednim podłożu (tzw. medium) mają zapewnione optymalne warunki do wzrostu. W odróżnieniu od ciąży naturalnej, zarodki nie są w kluczowym dla podziałów momencie narażone na aktywność przeciwciał obecnych w organizmie matki ani wpływ czynników zewnętrznych, takich jak infekcja czy podwyższona temperatura ciała – wyjaśnia dr n. med. Joanna Liss, kierownik Laboratoriów In Vitro INVICTA.
Mimo, tych, zdawałoby się idealnych, warunków, również w przypadku zapłodnienia in vitro mogą wystąpić nieprawidłowości w podziałach komórkowych i rozwoju zarodków.
Zobacz też: Dlaczego zarodek nie rozwija się prawidłowo?
Zaburzenia rozwoju zarodka – czynnik genetyczny u kobiet
Zasadnicze znaczenie dla rozwoju zarodków ma jakość materiału genetycznego komórek jajowych i plemników. Jeśli w DNA są błędy, zarodek najczęściej ulegnie degradacji. Skąd takie problemy?
– Wraz z wiekiem kobiety, wzrasta częstość występowania zaburzeń chromosomowych w komórkach jajowych. Wynikają one bezpośrednio z nieprawidłowości funkcjonowania tzw. wrzeciona kariokinetycznego (podziałowego) podczas rozdzielania chromosomów. Jeśli istnieje podejrzenie takich zaburzeń, w ramach kolejnej procedury możliwe jest przeprowadzenie specjalistycznej oceny przy pomocy systemu OOSIGHT. Zdobyte informacje mogą być przydatne w analizie jakości komórek i ocenie rokowań dla danego cyklu – mówi dr Liss.
Jeśli kobieta jest w grupie ryzyka (ma więcej niż 35 lat, doświadczała niepowodzeń leczenia, w jej rodzinie występowały zaburzenia genetyczne), a u jej potomstwa wystąpić mogą zaburzenia powodujące m.in. zespół Downa, Klinefeltera, Patau czy Turnera, zaleca się wykonanie badań genetycznych zarodków.
Tak zwana diagnostyka genetyczna jest przeprowadzana wraz z programem in vitro – z zarodka w 5-7 dobie hodowli pobieranych jest kilka komórek, których DNA jest następnie oceniane w laboratorium genetycznym. Pacjenci uzyskują informację o tym, czy ich zarodki mają prawidłową czy nieprawidłową liczbę chromosomów. Do macicy podawane są tylko te, u których nie stwierdzono zaburzeń.
Zobacz też: Nieudana implantacja przy in vitro. Przyczyny i dalsze postępowanie
Zaburzenia rozwoju zarodka – czynnik genetyczny u mężczyzn
Wiek mężczyzny również nie pozostaje bez znaczenia dla materiału genetycznego jego komórek rozrodczych. Z jednej strony częściej występować mogą mutacje związane z rozwojem chorób jednogenowych. Dlatego nie warto odkładać decyzji o dziecku na zbyt odległą przyszłość, a ewentualne plany rodzinne po 50-tym roku życia można skonsultować z genetykiem.
Z drugiej strony – łańcuch DNA w plemnikach częściej może ulegać rozpadowi. Żeby wykluczyć tą drugą przyczynę zaburzeń, przed zapłodnieniem in vitro, przeprowadza się pogłębione badania. Najważniejszym z nich jest badanie fragmentacji DNA plemników, które umożliwia ocenę jakości materiału genetycznego pochodzącego od mężczyzny.
Jeśli fragmentacja jest wysoka, można przeprowadzić procedurę tzw. separacji plemników. Pozwala ona na oddzielenie tych, u których prawdopodobieństwo nieprawidłowości jest niskie, od tych wadliwych. Dodatkowo embriolodzy wybierając pojedyncze plemniki do zapłodnienia mogą przeprowadzić szczegółową ocenę – FAMSI, która pozwala wybrać plemnik o najlepszym potencjale do zapłodnienia.
Zobacz też: Superstymulacja do in vitro. Na czym polega i jak wpływa na poprawę jakości komórek jajowych?
Zaburzenia rozwoju zarodka – jakość komórek rozrodczych
Zaburzenia lub zatrzymanie rozwoju zarodków może być wynikiem obniżonej jakości komórek rozrodczych. Na ten parametr wpływ mogą mieć nie tylko czynniki genetyczne, ale i w dużej mierze – środowiskowe.
Warto z lekarzem rozważyć potencjalne oddziaływanie szkodliwych warunków pracy i niehigienicznego trybu życia, nieodpowiedniej diety, zaburzonego rytmu dobowego, stresu, nieleczonych chorób ogólnoustrojowych, stosowanych używek, zażywania niektórych leków.. .
Na podstawie szczegółowego wywiadu, specjalista pomoże ułożyć plan zmiany codziennych nawyków i ew. innych działań, które pozytywnie wpłyną na jakość gamet. Może też zaproponować dodatkową suplementację.
W sytuacjach kiedy pojawiają się problemy z rozwojem zarodka zaleca się przeprowadzenie kompleksowych badań przyszłych rodziców i zaplanowanie leczenia w oparciu o uzyskane informacje. Należy wykonać kompleksową diagnostykę zarówno partnerki (m.in. hormonalne takie jak poziom AMH i Inhibiny B), jak i partnera (m.in. badania nasienia – ogólne i specjalistyczne, np. fragmentacja DNA plemników).
Zalecane są również badania ogólne, obrazowe USG. Przy podejrzeniu nieprawidłowości genetycznych niezbędne jest zbadanie kariotypu obojga rodziców. W konkretnych przypadkach lekarz może rozważyć zastosowanie specjalnie wzbogaconych podłóż hodowlanych lub innych zaawansowanych procedur w czasie leczenia.
Zobacz też: Czy in vitro jest bezpieczne? Wyjaśnia ekspert [WIDEO]
Zaburzenia rozwoju zarodka – rokowania
Program in vitro, nawet jeśli nie zakończy się upragnioną ciążą, może być kopalnią istotnych informacji. W kontekście stwierdzenia zaburzeń rozwoju zarodków, analiza epikryzy embriologicznej, pozwala wdrożyć w kolejnym cyklu działania, ograniczające ryzyko ponownego pojawienia się problemu.
Warto pamiętać, że u kobiet – każdy cykl jest nieco inny, podobnie u mężczyzn – parametry nasienia w cyklu miesięcznym i kilkumiesięcznym mogą wykazywać bardzo dużą zmienność.
Szanse na sukces leczenia są zatem wypadkową przemyślanego sposobu działania, w tym zastosowania dostosowanych do potrzeb pary procedur i czynników biologicznych, na które nie do końca mamy obecnie wpływ. Trzeba przy tym zaznaczyć, że zazwyczaj w toku 3 cykli możliwe jest otrzymanie przynajmniej 1-2 prawidłowych zarodków, których podanie dobrze rokuje na ciążę.
Dla Par u których program in vitro nie zakończył się ciążą Klinika INVICTA przygotowała możliwość bezpłatnej konsultacji lekarskiej z lekarzem specjalizującym się w takich przypadkach. Podczas spotkania lekarz omówi dotychczasowe leczenie, wskaże obszary, które można zmodyfikować w przyszłości, by zwiększyć szanse na sukces i odpowie na najważniejsze pytania Pacjentów. Więcej informacji i formularz kontaktowy znajduje się TU.
Tu kupisz e-wydanie magazynu Chcemy Być Rodzicami
