Dlaczego zespół antyfosfolipidowy może utrudniać donoszenie ciąży? Jakie daje objawy, kiedy warto zrobić badania i jakie są rokowania?
Już u schyłku lat 80-tych ustalono zależność pomiędzy nadmierną ilością przeciwciał antyfosfolipidowych (aPL) a niepłodnością kobiecą i wielu powikłań w przebiegu ciąży. Przeciwciała aPL należą do różnorodnej grupy autoprzeciwciał, zwiększają krzepliwość krwi zarówno w żyłach jak i tętnicach. Zespół objawów związany z nadmiernym występowaniem aPL, nawracającą zakrzepicą żylną lub tętniczą, oraz wielokrotną utratą ciąż określany jest jako zespół antyfosfolipidowy.
Wyróżnia się APS pierwotny – niezwiązany z innymi chorobami i wtórny w przebiegu innych chorób autoimmunologicznych, najczęściej jest to toczeń rumieniowaty układowy (SLE).
Objawy zespołu antyfosfolipidowego (APS):
- niepowodzenia położnicze; powracające poronienia, rzucawka, stan przedrzucawkowy
- bóle i zapalenia stawów
- skórne jak np. owrzodzenia
- sercowe (zawał, dusznica)
- obecność zakrzepicy żylnej
- zakrzepica tętnicza związana z udarami lub przemijającymi epizodami niedokrwienia
Laboratoryjne kryteria APS
Kryteria labolatoryjne zespołu antyfosfolipidowego (Sydney 2006) opierają się na uzyskaniu 2-krotnie dodatnich wynikach w odstępach min. 12 tygodni przynajmniej jednego z trzech przeciwciał antyfosfolipidowych aPL:
- Antykoagulant toczniowy (LAC) wykryty metodami wg. zaleceń Międzynarodowego Towarzystwa Zakrzepicy i Hemostazy
- Przeciwciała antykardiolipinowe (aCL) w kl. IgG, IgM, obecne w znaczącym mianie wykryte standaryzowaną metodą ELISA
- Przeciwciała przeciwko β2 -glikoproteinie I (β2-GPI) w kl. IgG, IgM,obecne w znaczącym mianie mierzone standaryzowaną metodą ELISA
Diagnostyka APS była i jest prowadzona z pewnymi odstępstwami w stosunku do spełniania kryteriów ze względu: na niższe miana przeciwciał, nieokreślony czas utrzymywania się mian, a także przeciwciała nie ujęte w kryteriach- „seronegative” APS
Pułapki diagnostyczne zespołu antyfosfolipidowego
- Dodatnie wyniki testów przeciwciał antykardiolipinowych aCL IgG/IgM występują u ponad 80-90% pacjentów z APS. Jednak dodatnie wartości obserwowane są również w chorobach tkanek, chorobach zakaźnych np. kiła
- Przeciwciała przeciwko β2 -glikoproteinie I (β2-GPI) są lepszym wykładnikiem zagrożenia zakrzepicą niż aCL. Pominięcie β2-GPI przyczynia się do nieprawidłowej klasyfikacji aż 30% pacjentów z APS.
- W przypadku antykoagulanta tocznia (LAC) obserwujemy wyniki fałszywie dodatnie w przebiegu zakażeń lub innych chorób autoimmunologicznych. Oznaczenia LAC jest mało wiarygodne w przypadku uprzedniego wprowadzenia terapii antykoagulantami.
- Występują również przypadki zespołu z objawami klinicznymi w tym ciąże obumarłe i samoistne poronienia, gdzie jedynym kryterium laboratoryjnym jest obecność przeciwciał β2-GPI w klasie IgA w wysokim mianie.
- W związku z tym, że coraz częściej występują pacjenci z typowymi objawami klinicznymi APS a nie spełniającymi aktualnych kryteriów laboratoryjnych (Sydney 2006) zaliczanych do tzw. „Seronegative APS”, zaleca się rozszerzenie rutynowej diagnostyki o oznaczenia przeciwciał antykardiolipinowych i przeciwko β2-GPI równocześnie w trzech klasach IgG, IgM, IgA.
Diagnostyka zespołu antyfosfolipidowego jest trudna i złożona, dlatego zawsze powinna być nadzorowana przez lekarza specjalistę.
Przeciwciała antyfosfolipidowe: kiedy warto wykonać badania?
Każda kobieta, która utraciła ciążę może przebadać się na obecność aPL, w przypadku większej liczby poronień zdecydowanie należy ocenić ich miano.
Wysokie ich miano powoduje dysfunkcję błon komórkowych prowadząć do niepłodności poprzez zaburzenia w procesie zapłodnienia, oraz do poronień w wyniku zakłóconego procesu implantacji komórki jajowej.
Leczenie i rokowanie APS
Zależy od umiejscowienia, rozległości i częstości występowania zmian zakrzepowych oraz ich powikłań. Leczenie ma na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia zakrzepów.
Każdy pacjent z zespołem antyfosfolipidowym jest leczony w sposób indywidualny, w zależności od objawów, aczkolwiek podstawą terapii są leki przeciwzakrzepowe.
Prawidłowa diagnoza i leczenie istotnie zwiększa szansę na posiadanie potomstwa, dlatego tak ważne jest, aby oznaczenia przeciwciał antyfosfolipidowych były wykonywane w referencyjnych laboratoriach zgodnie z wytycznymi, a pacjentka była pod stałą opieką specjalisty.
POLECAMY: Niepłodoność a wady genetyczne, jakie badania wykonać?
Dostęp dla wszystkich
Wolny dostęp
Ten materiał dostępny jest dla wszystkich czytelników Chcemy Być Rodzicami.
Ale możesz otrzymać więcej posiadając Kontro Premium!
