Płodność w cieniu APS – kiedy i jakie badania wykonać?

Już u schyłku lat 80-tych ustalono zależność pomiędzy nadmierną ilością przeciwciał antyfosfolipidowych (aPL) a niepłodnością kobiecą i wielu powikłań w przebiegu ciąży. Przeciwciała aPL należą do różnorodnej grupy autoprzeciwciał, zwiększają krzepliwość krwi zarówno w żyłach jak i tętnicach.  Zespół objawów związany z nadmiernym występowaniem aPL, nawracającą zakrzepicą żylną lub tętniczą, oraz wielokrotną utratą ciąż określany jest jako zespół antyfosfolipidowy.
Wyróżnia się APS pierwotny – niezwiązany z innymi chorobami i wtórny w przebiegu innych chorób autoimmunologicznych, najczęściej jest to toczeń rumieniowaty układowy (SLE).

Objawy zespołu antyfosfolipidowego (APS):

• niepowodzenia położnicze; powracające poronienia, rzucawka, stan przedrzucawkowy
• bóle i zapalenia stawów
• skórne jak np. owrzodzenia
• sercowe (zawał, dusznica)
• obecność zakrzepicy żylnej
• zakrzepica tętnicza związana z udarami lub przemijającymi epizodami niedokrwienia

Laboratoryjne kryteria APS

Kryteria labolatoryjne  zespołu antyfosfolipidowego (Sydney 2006) opierają się na uzyskaniu 2-krotnie dodatnich wynikach w odstępach min. 12 tygodni przynajmniej jednego z trzech przeciwciał antyfosfolipidowych aPL:

• Antykoagulant toczniowy (LAC)  wykryty metodami wg. zaleceń Międzynarodowego Towarzystwa Zakrzepicy i Hemostazy
• Przeciwciała antykardiolipinowe (aCL) w kl. IgG, IgM, obecne w znaczącym mianie wykryte standaryzowaną metodą ELISA
• Przeciwciała przeciwko β2 -glikoproteinie I (β2-GPI)  w kl. IgG, IgM,obecne w znaczącym mianie mierzone standaryzowaną metodą ELISA

Diagnostyka APS była i jest prowadzona z pewnymi odstępstwami  w stosunku do spełniania kryteriów ze względu: na niższe miana przeciwciał, nieokreślony czas utrzymywania się mian, a także przeciwciała nie ujęte w kryteriach- „seronegative” APS

Pułapki diagnostyczne zespołu antyfosfolipidowego

• Dodatnie wyniki testów przeciwciał antykardiolipinowych  aCL IgG/IgM występują u ponad 80-90% pacjentów z APS.  Jednak dodatnie wartości obserwowane  są również  w chorobach tkanek, chorobach zakaźnych np. kiła
• Przeciwciała przeciwko β2 -glikoproteinie I (β2-GPI) są lepszym wykładnikiem zagrożenia zakrzepicą niż aCL. Pominięcie β2-GPI przyczynia się do nieprawidłowej klasyfikacji aż 30% pacjentów z APS.
• W przypadku antykoagulanta tocznia (LAC) obserwujemy wyniki fałszywie dodatnie w przebiegu zakażeń lub innych chorób autoimmunologicznych. Oznaczenia LAC jest mało wiarygodne w przypadku uprzedniego wprowadzenia terapii antykoagulantami.
• Występują również przypadki zespołu z objawami klinicznymi w tym ciąże obumarłe i samoistne poronienia, gdzie jedynym kryterium laboratoryjnym jest obecność przeciwciał β2-GPI w klasie IgA w wysokim mianie.
• W związku z tym, że coraz częściej występują  pacjenci z typowymi objawami klinicznymi APS a nie spełniającymi aktualnych kryteriów laboratoryjnych (Sydney 2006)  zaliczanych do tzw. „Seronegative APS”, zaleca się rozszerzenie rutynowej diagnostyki o oznaczenia przeciwciał antykardiolipinowych i przeciwko β2-GPI  równocześnie w trzech klasach IgG, IgM, IgA.

Diagnostyka zespołu antyfosfolipidowego jest trudna i złożona, dlatego zawsze powinna być nadzorowana przez lekarza specjalistę.

Przeciwciała antyfosfolipidowe: kiedy warto wykonać badania?

Każda kobieta, która utraciła ciążę może przebadać się na obecność aPL, w przypadku większej liczby poronień zdecydowanie należy ocenić ich miano.

Wysokie ich miano powoduje dysfunkcję błon komórkowych prowadząć do niepłodności poprzez zaburzenia w procesie zapłodnienia, oraz do poronień w wyniku zakłóconego procesu implantacji komórki jajowej.

Leczenie i rokowanie APS

Zależy od umiejscowienia, rozległości i częstości występowania zmian zakrzepowych oraz ich powikłań. Leczenie ma na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia zakrzepów.

Każdy pacjent z zespołem antyfosfolipidowym jest leczony w sposób indywidualny, w zależności od objawów, aczkolwiek podstawą terapii są leki przeciwzakrzepowe.

Prawidłowa diagnoza i leczenie istotnie zwiększa szansę na posiadanie potomstwa, dlatego tak ważne jest, aby oznaczenia przeciwciał antyfosfolipidowych były wykonywane w referencyjnych laboratoriach zgodnie z wytycznymi, a pacjentka była pod stałą opieką specjalisty.

POLECAMY: Niepłodoność a wady genetyczne, jakie badania wykonać?

Dostęp dla wszystkich

Wolny dostęp

Ten materiał dostępny jest dla wszystkich czytelników Chcemy Być Rodzicami. Ale możesz otrzymać więcej posiadając Kontro Premium!

Sprawdź Konto Premium Zaloguj się