Zespół policystycznych jajników (ang. PCOS) należy do najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych okresu rozrodczego. Występuje u około 10–15% kobiet w okresie reprodukcyjnym i u większości z nich powoduje daleko idące konsekwencje. Czy wiesz, które z nich są najczęstsze i jak z nimi walczyć?
https://www.chcemybycrodzicami.pl/wp/wp-content/uploads/2016/07/pop-up-foto.jpg
Chcemy być z Tobą w kontakcie, zapisz się do newslettera, aby otrzymywać wartościowe informacje.
Przygotujemy dla Ciebie coś ciekawego i możesz być pewna, że nie zasypiemy Cię mailami.
Co to jest PCOS?
Zespół policystycznych jajników to wieloobjawowe zaburzenia pracy organizmu kobiety, którym towarzyszy drobnotorbielowatość jajników. Cechą stale występującą w tym schorzeniu jest zatrzymanie rozwoju pęcherzyka jajnikowego w fazie dojrzewania – bezpośrednio przed etapem selekcji pęcherzyka dominującego. Konsekwencją tego jest obecność w jajniku dużej liczby pęcherzyków antralnych o średnicy 4–7 mm, których osłonki produkują nadmierne ilości androgenów. W badaniu USG, które stanowi podstawową metodę diagnostyki PCOS, obserwuje się zwiększenie objętości jajnika (>12 cm) oraz wzrost liczby pęcherzyków ułożonych obwodowo, o średnicy 2–8 mm (>20). Skutki tych anomalii mogą być wielorakie – a wiele z nich niesie istotne ryzyko dla zdrowia. Jakie?
PCOS a zaburzenia cyklu miesiączkowego
Rzadkie miesiączki, wiążące się z zaburzeniami owulacji, lub wtórny brak miesiączki występują u niemal 90% pacjentek z PCOS. Rzadko obserwowany jest jednak pierwotny brak miesiączki – dotyczy on tylko 3–5% wszystkich pacjentek.
PCOS a hiperandrogenizacja
PCOS często wiąże się z hiperandrogenizacją, która występuje przede wszystkim w postaci hirsutyzmu (dotyczy to 90% chorych) i trądziku. W przebiegu schorzenia obserwuje się objawy związane z nadmiernym stężeniem męskich hormonów płciowych, głównie testosteronu. Obejmują one zmianę ciała, łysienie typu męskiego, przerost łechtaczki, a w ciężkich przypadkach – obniżenie barwy głosu.
PCOS a otyłość
U blisko 50% chorych na PCOS stwierdza się otyłość brzuszną typu męskiego – z podwyższonym wskaźnikiem talia/ biodro (>0,85). Przebiega ona najczęściej z hiperinsulinemią (zbyt wysokim poziomem insuliny). Co istotne, otyłość w przebiegu PCOS jest nie tylko objawem towarzyszącym, ale także czynnikiem powodującym inne zaburzenia: genetyczne, metaboliczne, regulacyjne oraz zwyrodnieniowe. Stanowi też czynnik zmniejszający szanse na prawidłową owulację.
POLECAMY: PCOS a starania o dziecko – kiedy zgłosić się do lekarza?
PCOS a zaburzenia hormonalne
Obserwowane w zespole PCOS zaburzenia gospodarki hormonalnej dotyczą gonadotropin, androgenów, estrogenów, progesteronu, hormonu wzrostu i prolaktyny. Typowy dla rozpoznania zespołu PCOS jest zaburzony stosunek stężeń LH i FSH (>2) oraz nadmierna odpowiedź LH na GnRH (gonadoliberynę). U 30% pacjentek stwierdza się nadmierną aktywność nadnerczy produkujących androgeny i hiperprolaktynemię (podwyższone stężenie prolaktyny we krwi).
PCOS a insulinooporność
W patogenezie PCOS kluczową rolę odgrywają zaburzenia metaboliczne polegające na obniżeniu wrażliwości tkanek na działanie insuliny – wraz z następczą hiperinsulinemią.
Wykazano, że chore na PCOS mają wyższe stężenie insuliny na czczo i po obciążeniu glukozą. W niektórych przypadkach stwierdza się upośledzenie tolerancji glukozy lub cukrzycę typu 2. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej dotyczą ok. 40% pacjentek. Tymczasem towarzyszące hiperinsulinemii zaburzenia gospodarki lipidowej oraz zaburzenia w układzie krzepnięcia stanowią istotny czynnik ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego i udaru mózgu. U kobiet z PCOS schorzenia układu sercowo-naczyniowego obserwowane są trzy razy częściej niż w ogólnej populacji.
PCOS a powikłania ciąży
U kobiet z PCOS często występują powikłania ciąży, wśród których najczęstsze są poronienia. Częstotliwość poronień samoistnych jest w tej grupie dwukrotnie wyższa w porównaniu do pacjentek bez PCOS. Inne powikłania obejmują porody przedwczesne, cukrzycę oraz zgony wewnątrzmaciczne (szczególnie u kobiet otyłych).
PCOS a ryzyko nowotworu i chorób o mechanizmie zapalnym
Istnieje coraz więcej dowodów na to, że zawarte w tkance tłuszczowej kobiet z PCOS komórki tłuszczowe i produ kowane przez nie białka biorą udział w rozwoju wielu schorzeń o mechanizmie zapalnym. Chodzi o takie choroby jak: reumatoidalne zapalenie stawów, ostre zapalenie trzustki, niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Dostępne są także dane potwierdzające istotnie zwiększone (2,7-krotnie) ryzyko wystąpienia raka endometrium.
PCOS – jak zadbać o właściwe leczenie
Ryzyko związane z PCOS można zminimalizować, stosując optymalną terapię. Na początku niezbędne jest podjęcie walki z nadwagą – poprzez aktywność fizyczną oraz wdrożenie niskokalorycznej diety. Leczenie farmakologiczne uzależnione jest zaś od dominujących objawów i statusu prokreacyjnego pacjentki. Aby unormować zaburzony cykl miesiączkowy i ochronić błonę śluzową macicy przed przerostem, zaleca się przyjmowanie tabletek hormonalnych. W walce z niepłodnością stosuje się cytrynian klomifenu, lecz jego skuteczność jest stosunkowo niska. Bardziej skutecznym postępowaniem (ale obarczonym ryzykiem ciąży mnogiej i zespołu hiperstymulacji jajnika) jest przyjmowanie gonadotropiny menopauzalnej lub folikulostymuliny w połączeniu z antyestrogenami. Korzystny efekt terapeutyczny wykazuje też terapia metforminą i suplementacja witaminy D.
PCOS: zastosuj MIO-INOZYTOL
Coraz częściej do przewlekłego leczenia PCOS rekomendowany jest inozytol. W praktyce klinicznej najczęściej stosuje się go w postaci mio-inozytolu (MI) w skojarzeniu z kwasem foliowym. Istnieje wiele publikacji potwierdzających skuteczność tego rodzaju terapii w redukcji objawów PCOS: obniżaniu stężenia LH oraz prolaktyny w surowicy, a także zmniejszaniu stosunku LH/FSH. Poprawie ulegają też parametry związane z insulinoopornością, tj. wartości glikemii w doustnym teście obciążenia glukozą oraz wskaźniki HOMA i wrażliwości na insulinę. Zaobserwowano również przywrócenie regularności cykli miesiączkowych, częstsze występowanie owulacji (o 69,5%), zmniejszenie objętości jajników, a także zwiększenie stężenia progesteronu w fazie lutealnej przy jednoczesnym obniżeniu testosteronu i hormonu DHEA. W przypadku braku efektów po farmakologicznym leczeniu niepłodności w PCOS należy rozważyć leczenie operacyjne (laparoskopowe). Obecnie w polskich szpitalach stosuje się elektrokauteryzację lub laserową waporyzację jajników.
![]()
POLSKI LEK
