Endometrioza to choroba przewlekła, która dotyka 7-15% miesiączkujących kobiet. Towarzyszące jej dolegliwości często utrudniają nie tylko codzienną aktywność, ale także pracę zarobkową. Czy schorzenie to może zatem uprawniać do uzyskania renty lub orzeczenia o niepełnosprawności? Postanowiliśmy zapytać o to eksperta.
Endometrioza to podstępna i trudna do zdiagnozowania choroba, która wpływa na wszystkie obszary życia dotkniętych nią kobiet. Przyczyna tego schorzenia nie jest do końca poznana. W obrazie klinicznym stwierdza się nieprawidłowe umiejscowienie ognisk błony śluzowej macicy – poza jamą macicy. Mogą one znajdować się w okolicach jajników, jajowodów i więzadeł łączących macicę ze strukturami miednicy mniejszej, ale też w jelitach, płucach, a nawet mózgu.
Endometrioza a niepełnosprawność i renta: co trzeba wiedzieć?
Tym, co wspólne dla wielu postaci endometriozy, jest ból – szczególnie dotkliwy w okresie okołomenstruacyjnym. U części kobiet dolegliwości te są tak silne, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie – codzienne i zawodowe.
Ponadto towarzyszące endometriozie wewnętrzne krwawienia prowadzą do przewlekłych stanów zapalnych i zrostów w jamie miednicy. U wielu kobiet rozwijają się bolesne guzki. Czy w związku z tym endometrioza może być podstawą do uzyskania renty i/lub orzeczenia o niepełnosprawności?
Zanim spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie, zapoznajmy się z właściwą terminologią i przepisami prawnymi. Przede wszystkim niepełnosprawność i niezdolność do pracy to dwie różne kwestie. Orzekają o nich odrębne instytucje i robią to w odrębnych celach.
Endometrioza a orzeczenie o stopniu niepełnosprawności: kilka podstawowych faktów
W myśl przepisów Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niemożność wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu. Ocena stanu zdrowia nie jest jedynym wyznacznikiem niepełnosprawności.
– Orzecznictwo o niepełnosprawności uwzględnia fizyczne, psychiczne i społeczne aspekty funkcjonowania człowieka. Wystąpienie tylko jednego z tych elementów, np. choroby, nie musi oznaczać, że mamy do czynienia z niepełnosprawnością – wyjaśnia nam Ewa Szymczuk, doradca socjalny z Centrum Integracja w Warszawie.
Jak uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z powodu endometriozy
Na pytanie, czy endometrioza może być podstawą do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, nie można zatem odpowiedzieć wprost.
– Ani w systemie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, ani przy orzekaniu o niezdolności do pracy nie ma sformułowanego wprost katalogu schorzeń, których wystąpienie niejako gwarantuje uzyskanie orzeczenia. Istotny jest przebieg choroby oraz dokumentacja medyczna, która jest przedkładana na komisji – informuje nas Ewa Szymczuk, doradca socjalny z Centrum Integracja w Warszawie.
Aby przekonać się, czy nasza sytuacja zdrowotna uprawnia do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, powinniśmy zatem zgromadzić jak najszerszą dokumentację medyczną związaną z leczeniem endometriozy. Powinna ona uwzględniać wszelkie przebyte zabiegi, opinie lekarskie i aktualne zaświadczenie o stanie zdrowia. Tak przygotowane dokumenty należy dołączyć do wypełnionego wniosku w sprawie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Dokumenty te kierujemy do powiatowego lub miejskiego zespołu orzekania o niepełnosprawności (właściwego dla miejsca zamieszkania).
Wniosek w tej sprawie rozpatrywany jest zazwyczaj w ciągu miesiąca od dnia jego złożenia. W wydanym orzeczeniu odpowiednia instytucja – PZON lub MZON – może określić jeden z trzech stopni niepełnosprawności:
- znaczny stopień niepełnosprawności,
- umiarkowany stopień niepełnosprawności,
- lekki stopień niepełnosprawności.
Każdemu z tych orzeczeń towarzyszą symbole przyczyn niepełnosprawności: od jednego do trzech. Każdy z nich stanowi samodzielną przyczynę orzeczonego stopnia niepełnosprawności. Z endometriozą przeważnie wiąże się symbol 09-M (choroby układu moczowo-płciowego).
Warto wiedzieć, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności służy do celów pozarentowych – nie stanowi podstawy do ubiegania się o rentę. Daje jednak możliwość uzyskania dodatkowych uprawnień lub świadczeń przysługujących osobom z niepełnosprawnością, m.in. zasiłku pielęgnacyjnego czy ulgowych przejazdów środkami komunikacji publicznej. Zakres ulg jest zależny od stopnia niepełnosprawności.
Szczegółowe informacje na temat orzekania o niepełnosprawności można znaleźć m.in. na portalu Niepelnosprawni.pl. Udzielą ich także pracownicy powiatowych lub miejskich zespołów orzekania o niepełnosprawności.
Endometrioza a renta: gdzie udać się w tej sprawie?
Jeśli dolegliwości i stan zdrowia wynikający z endometriozy znacznie utrudniają lub uniemożliwiają nam podjęcie pracy, możemy wystąpić o rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Orzecznictwem w tej sprawie zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a ściślej – jego lekarze orzecznicy. Na podstawie przedstawionej im dokumentacji medycznej oraz – w niektórych przypadkach – bezpośredniego badania oceniają oni, czy stan zdrowia osoby ubiegającej się o rentę stanowi istotną przeszkodę w podjęciu zatrudnienia.
– Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu – wyjaśnia nam Ewa Szymczuk.
Od opinii lekarza orzecznika możemy się odwołać do komisji lekarskiej ZUS. Należy jednak pamiętać, że nawet gdy w jednej z tych instancji otrzymamy orzeczenie o niezdolności do pracy, nie daje nam to automatycznie prawa do renty. Aby ją otrzymać, musimy spełniać jeszcze dwa dodatkowe warunki:
- mieć odpowiednie do naszego wieku okresy składkowe i nieskładkowe,
- wykazać, że nasza niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych lub nieskładkowych, które określa Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, lub nie później niż w ciągu 8 miesięcy od ustania tych okresów.
Niezdolność do pracy orzekana jest przeważnie na okres nie dłuższy niż 5 lat. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy – zgodnie z wiedzą medyczną – nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego czasu. Szczegółowe informacje dotyczące uprawnień do ubiegania się o rentę można znaleźć na stronie ZUS oraz na portalu Niepelnosprawni.pl.
Każdy przypadek jest inny
Chociaż w przepisach prawnych nie ma wykazu schorzeń, które gwarantowałyby uzyskanie renty lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, czytelniczki informują nas, że dolegliwości związane z endometriozą często uprawniają do takich świadczeń i orzeczeń. Z tym schorzeniem od lat zmaga się m.in. pani Justyna, u której ognisko endometriozy umiejscowione jest na prawym płucu. Oznacza to, że podczas każdego krwawienia miesięcznego pojawia się u niej groźna dla zdrowia odma opłucnowa.
W związku ze znacznym zagrożeniem zdrowotnym konieczne było przeprowadzenie u niej kilku zabiegów operacyjnych: VATS, wycięcia szczytu płuca i części opłucnej. Mimo to endometrioza nawracała.
– Mając odmę, nie mogę dźwigać, jest to stan zagrożenia życia – zaznacza p. Justyna.
Z powodu znacznych utrudnień w codziennym funkcjonowaniu p. Justyna postanowiła wystąpić o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Miejski zespół orzekania o niepełnosprawności, przeanalizowawszy bogatą historię medyczną naszej czytelniczki, postanowił przyznać jej umiarkowany stopień niepełnosprawności na dwa lata. – Wydaje mi się, że umiarkowany stopień otrzymałam ze względu na operację na płucu – podejrzewa p. Justyna.
Obecnie nasza czytelniczka jest w ciąży i jej dolegliwości chwilowo ustały. Po rozwiązaniu planuje jednak ponowić starania o orzeczenie.
U innej internautki, pani Hanny, w związku z ogniskiem endometriozy rozwinęły się torbiele na jajniku. Konieczne było ich usunięcie na drodze operacyjnej. Po przedstawieniu dokumentacji medycznej przed komisją ZUS otrzymała decyzję o przyznaniu renty na dwa lata. Ich przykłady pokazują, że warto próbować.
Konsultacja merytoryczna: Ewa Szymczuk, Centrum Integracja w Warszawie
Dostęp dla wszystkich
Wolny dostęp
Ten materiał dostępny jest dla wszystkich czytelników Chcemy Być Rodzicami.
Ale możesz otrzymać więcej posiadając Kontro Premium!
